Ewaluacja w edukacji dorosłych – czym jest, jaką ma wartość, kiedy jest stosowana?

Ewaluacja to proces, w którym ocenia się jakość i wartość prowadzonych zajęć, szkoleń czy kursów edukacyjnych. Stosowana zarówno w szkołach, jako badanie pracy całej placówki i poszczególnych nauczycieli, jak i w edukacji dorosłych, na kursach, szkoleniach czy w szkołach policealnych, ewaluacja ma pozwolić na rozwój edukacji we właściwą stronę i dopasować wartość merytoryczną szkoleń do oczekiwań i możliwości odbiorców. Jaką wartość ma w edukacji dorosłych i kiedy warto ją zastosować?

Założenia ewaluacji w programach edukacyjnych

Ewaluacja szkoleń dla dorosłych czy jakichkolwiek innych programów edukacyjnych kierowanych w stronę dorosłych, aktywnych zawodowo osób ma na celu poddawanie ocenie działań edukatorów, zbieranie wrażeń uczestników oraz przygotowywanie ewentualnych poprawek do planów szkoleniowych. Szkolenia organizowane w celu zgłębiania tematyki związanej z daną branżą, poszerzania kompetencji i kwalifikacji pracowników, zdobywania nowej wiedzy czy przedstawiania nowych rozwiązań powinny być maksymalnie skuteczne, ale dopasowanie ich programu do odbiorcy bywa trudne. Ewaluacja nie ma obniżać wartości szkoleń przez rozkładanie na czynniki pierwsze wszystkich błędów – jej rolą jest podniesienie jakości i wartości merytorycznej szkolenia poprzez dopasowanie go do oczekiwań i zrozumienia uczestników.

Jak przeprowadzić ewaluację w edukacji dorosłych?

Ewaluację można prowadzić na różne sposoby, ale w edukacji dorosłych najczęściej wykorzystywane są badania wykorzystujące wrażenia uczestników szkoleń i kursów doszkalających. Wprowadzenie po zajęciach badania kwestionariuszowego i testów wiedzy daje szansę sprawdzenia odbioru szkolenia z perspektywy uczestników oraz jego wartości merytorycznej. Szkolenia można oceniać samodzielnie, poprzez obserwację ich nagrań czy zewnętrznych oceniających, ale największą wartość niosą realne wrażenia uczestników szkolenia. Dorośli powinni być świadomi tego, co w danym kursie było dla nich jasne, a co zupełnie nie odpowiadało ich oczekiwaniom i potrzebom.

Ewaluację szkoleń warto zastosować po wprowadzeniu nowego programu i przedstawieniu go przed nową grupą uczestników lub po wprowadzeniu jakichkolwiek zmian w programie wielokrotnie prowadzonego szkolenia. Sposób ten pozwoli upewnić się, że zmiany idą w dobrym kierunku i szkolenie zyskuje na wartości, zamiast ją tracić. Jednocześnie jednak trzeba zdawać sobie sprawę, że ewaluacja potrzebna jest nie tylko w trakcie wprowadzania zmian – podejmując nowe grupy uczestników warto regularnie badać ich reakcje na szkolenie, wprowadzać testy wiedzy czy wdrażać ewaluację długoterminową sprawdzającą realne efekty szkolenia na zawodowe działania uczestników szkoleń. Utarty program powtarzany przez wiele lat może być doskonale opracowany, ale z biegiem czasu stanie się przedawniony i pomimo swojej wcześniejszej skuteczności będzie potrzebował kilku zmian. Ewaluacja to dobry sposób na ocenę tego kiedy takie zmiany będą potrzebne.

Co powinna sprawdzać ewaluacja szkoleń dla dorosłych?

Jeśli jej założeniem jest poprawa jakości i wartości kursów, ewaluacja w edukacji dorosłych powinna skupiać się na sposobie prowadzenia szkolenia, atrakcyjności przekazywania treści, przygotowaniu merytorycznym, umiejętności przekazania wiedzy przez edukatora, zaangażowania edukatora w odpowiedzi na pytania uczestników oraz na ogólnej atmosferze panującej podczas spotkań. Pytania o te kwestie mogą być postawione w kwestionariuszach do użytkowników lub oceniane przez zewnętrzną jednostkę. Warto pamiętać, że będą to odczucia subiektywne – uczestnicy mogą być w różnym nastroju, różnie nastawieni do szkolenia i zdanie jednego przeciwne zdaniu całej grupy zwykle nie będzie potwierdzeniem, że istnieje jakiś problem. Jednocześnie jednak warto przywiązywać wagę do nawet najmniejszych uwag – czasem drobne zmiany potrafią przynieść nieoczekiwane rezultaty.

Dlaczego warto wykorzystywać ewaluację w edukacji dorosłych?

Szkolenia i kursy branżowe trwają zwykle kilka godzin, ale obejmują tematykę, którą można rozwinąć na wiele sposobów. Aby przekazać najważniejsze informacje w skondensowany, ale zrozumiały sposób warto ciągle pracować nad sposobem prowadzenia zajęć, sposobem przekazywania informacji czy relacją z uczestnikami szkoleń budującą zrozumienie i lepszy odbiór tematu. Decydując się na ewaluację własnego kursu można znaleźć jego słabe punkty i pracować nad elementami, które zostały wskazane przez uczestników i obserwatorów jako niewystarczająco dobre, mało zrozumiałe lub warte rozwinięcia. Taka praca gwarantuje osiągnięcie lepszej wartości merytorycznej szkoleń i szansę na rozszerzenie i ulepszenie własnej oferty edukatorskiej.